tu jesteś:   STRONA GŁÓWNA
Poznaj Tatry
NATURA
   Zielony Świat Tatr
   Zwierzęta Tatr
   Klimat, Skały i Wody
   Kronika wydarzeń przyrod.
KULTURA
   Historia
   Etnografia
Filmy edukacyjne
AUDYCJE RADIOWE
ATLAS ROŚLIN
ATLAS GRZYBÓW
ATLAS ZWIERZĄT
PANORAMY TATR
INNE GÓRY
BLOG / NEWSY
WSPÓŁPRACA


Historia
Dawne opisy Tatr
strona: 3/3    1 2 3 

"Tatry Wysokie (przewodnik szczegółowy)" Janusz Chielowski i Mieczysław Świerz, 1925 r.

Tatry tworzą środkową, najwyższą i najpiękniejszą część potężnego łańcucha Karpat, ciągnącego się w przedłużeniu systemu alpejskiego – łukiem nad niziną węgierską ku pn. wygiętym – od Preszburga do Orsowy. Z sąsiednich, pomniejszych pasm karpackich, wyodrębniają się one jako samoistna wyspa skalna, otoczona wokół czterema kotlinami: od pn. – Podhalem czyli Dol. Dunajca, od pn.-zach. – Orawą czyli Dol. Orawy, od pd.-zach. – Liptowem czyli Dol. Wagu, od pd.-wsch. i wsch. – Spiszem czyli Dol. Popradu.

Rdzenny grzbiet Tatr przebiega od zach. – na wsch. , zygzakowato łamiącą się linją, liczącą w prostym kierunku ok. 52 km rozpiętości i wysyła tak ku pn. jak ku pd. szereg bocznych ramion, zagarniających wraz z trzonem głównym obszar ok. 1000 km2 .

Tatry dzielą się na trzy, skaładem geologicznym i charakterem krajobrazu rózniące się między sobą części: Tatry Zachodnie, Tatry Wysokie i Tatry Bielskie.

Rozłożyste gniazdo Tatr Zachodnich obejmuje połowę obszaru całych Tatr. Główny ich grzbiet biegnie od Przełęczy Huciańskiej (ok. 930 m) po Liliowe (ok. 1954 m) i liczy po wyprostowaniu ok. 42 km długości. Charakterystycznemi składnikami krajobrazu tej części Tatr są: przeważnie kopulaste w swych kształtach wierchy, szerokie i łagodne, najczęściej trawami porosłe grzbiety, jużto melancholją , jużto romantycznym urokiem wabiące doliny, rozległe, życiem pasterskiem rozgwarzone hale i polany, bujność i bogactwo szaty roslinnej, obfitość źródeł, potoków i jaskiń wapiennych. Nader skąpo natomiast występują tu stawy i jeziora, z których tylko 17 ostało się na złożach granitu, w postaci niewielkich, w części już zamierających zbiorników wody. Najwyższym szczytem Tatr Zachodnich jest Bystra(2250 m), po której idą: Raczkowa Czuba (2189 m), Baraniec Wielki (2184 m) i Banówka (2178 m). Średnia wysokość grzbietu jest w tej części Tatr znacznie niższa, niż w Tatrach Wysokich, przewyższa jednak średnią grzbietową Tatr Bielskich.

Rdzenny grzbiet Tatr Wysokich biegnie od Liliowego do Przełęczy pod Kopą (1756 m) i mierzy po wyprostowaniu ok. 26 km długości. W przebiegu swym wygina się on łukiem, zwróconym wypukłością ku pd., wskutek czego łamie się jakby na dwie, równe niemal części: przybierający kierunek pd.-wsch. – grzbiet od Liliowego do Polskiego Grzebienia (2208 m), oraz ciągnącą się ku pn.-wsch. – grań od Polskiego Grzebienia po Przełęcz pod Kopą. Tatry Wysokie stanowią najwyższą, w swym typie najbardziej do alpejskiego krajobrazu zbliżoną część Tatr. Nagie i ostre, w niezliczone baszty, wieżyce, piramidy, turnie i zęby poszarpane granie, potężne i strome, rozpadlinami żlebów poorane ściany, w których cieniu szarzeją płaty nie ginącego nigdy śniegu, pustkowia kotlin, w których życie w złom i milczenie zastyga oraz ukojny z niemi kontrast tworzące jeziora o szmaragdowych, blaskami tęczy na głębi grających toniach, szumne, z wysokich progów skalnych rzucające się wodospady i siklawy, w starodrzew borów wtulone, kwietnikami polan rozświetlone doliny – oto obrazy składające się na grozę, urok i piękno tej najwspanialszej i najwyższej części Tatr.

Szczyty Tatr Wysokich opadają w stronę pn. stromemi urwiskami, ku pd. natomiast schodzą znacznie łagodniejszemi skłonami. Najwyższym wśród nich – a tem samem i najwyższą wyniosłością całego układu karpackiego  - jest Gierlach (2663 m). Po nim następują: Łomnica (2634 m), Lodowy Szczyt (2630 m), Durny Szczyt (2625 m) i Wysoka (2565 m). Charakterystycznem jest, że oba najwyższe wierzchołki Tatr Wysokich, Gierlach i Łomnica, wznoszą się nie w głównej grani lecz w grzbietach bocznych.

Dzięki licznym, od grani głównej ku pn. i pd. odgałęziającym się ramionom skalnym – Tatry Wysokie odznaczają się wielkim bogactwem dolin. Doliny te wykazują typową strukturę. Głęboko w zręby otaczających szczytów wcięty, wąski zrazu jar doliny, wcinając się w głąb gór, tworzy – tzw. „ścianami stawiarskiemi” oddzielone od siebie – piętra, w najwyższej zaś części jużto rozpłaszcza się w rozległe tarasy, jużto przechodzi w nieckowato ukształtowane kotły skalne.

W każdej niemal dolinie Tatr Wysokich spotykamy, na ich piętrach licznie rozsiane, stawy i jeziora. Mamy ich tutaj ogółem 106, za czego 73 stawy przypadają na pd. stronę, po pn. stronie jednak leżą największe i najpiękniejsze z jezior tatrzańskich.

Wznoszące się na wschodnim krańcu łańcucha Tatr pasmo Tatr Bielskich ciągnie się od Przełęczy pod Kopą po Przełęcz Ździarską (1081 m) i opasujący je Bielski Potok. Główny ich grzbiet liczy ok. 16 km długości i dzieli się na dwie części: zach., w której tkwi kilka samistnych, śmielej zarysowanych turni, oraz wsch., nie posiadającą szczytów o wybitnej indywidualności i przedstawiającą się jakby jeden zwał. Tatry Bielski charakteryzuje bardzo bujna roślinność – trawniki upłazów pną się tu na najwyższe szczyty i najspadzistsze ściany – oraz liczne i rozgałęzione, w daleką głąb turni drążące się jaskinie. Nie spotykamy zato w tej grupie wiecznych śniegów, brak też jezior, piargów i złomów. Najwyższemi szczytami Tatr Bielskich są: Hawrań (2151 m), Płaczliwa Skała (2148 m) i Szalony Wierch (2062 m).

 

1 2 3 
strona: 3/3    1 2 3 
«« Powrót do listy
    Drukuj     Wyślij znajomemu    Ilość odwiedzin   15835

POZNAJ TATRY Copyright © MATinternet s.c. - Z-NE.PL - ZAKOPANE 1999-2024  ::  13705762 odwiedzin od 2007-01-09   ONLINE: 6