tu jesteś:   STRONA GŁÓWNA
Poznaj Tatry
NATURA
   Zielony Świat Tatr
   Zwierzęta Tatr
   Klimat, Skały i Wody
   Kronika wydarzeń przyrod.
KULTURA
   Historia
   Etnografia
Filmy edukacyjne
AUDYCJE RADIOWE
ATLAS ROŚLIN
ATLAS GRZYBÓW
ATLAS ZWIERZĄT
PANORAMY TATR
INNE GÓRY
BLOG / NEWSY
WSPÓŁPRACA


Zielony Świat Tatr
Buk
fot. Jan Krzeptowski Sabała
strona: 2/2    1 2 

Człowiek psuje, człowiek naprawia

Biorąc pod uwagę budowę geologiczną Tatr, na północnych, na ogół wapiennych stokach gór, buka powinno być w brud. Niestety, człowiek wszystko zepsuł. Ze względu na walory użytkowe tego drzewa zainteresowali się nim dziewiętnastowieczni przemysłowcy. Buki mają zatem wiele powodów, żeby „nie lubić” Homolacsów, Ludwika Eichborna i Magnusa Pelza – tych dwóch ostatnich nie lubi chyba żadne tatrzańskie drzewo. Także w późniejszym okresie, w skutek nie do końca przemyślanych akcji zalesieniowych świerkiem, nieliczne buki, które pozostały na stokach Samkowej Czuby lub w Dolinie Białego, stały się jedynie niemymi świadkami klęski, jaka je spotyka. Cóż, świerki sadzono na ich siedliskach. Dziś buczyny porastają regle zakopiańskie między Doliną Białego a Doliną Małej Łąki. Większe skupiska tego gatunku występują w Tatrach Bielskich, a pojedyncze drzewa w rozproszeniu w wielu innych miejscach.

To, co człowiek niegdyś popsuł, dziś stara się naprawić. Przebudowa lasu jest bowiem jednym z najważniejszych zadań Tatrzańskiego Parku Narodowego. Podsadzając buki, należy pamiętać jednak o ich strategii „husarii”. W ujęciu dalekosiężnym przebudowa przyniesie skutek, jeśli zabiegami mającymi pomóc bukom powrócić na utracone siedliska obejmie się możliwie najbardziej rozległe tereny. Pojedyncze drzewa lub grupy drzew w morzu świerczyn może zaspokoją nasze poczucie estetyki, ale trudno liczyć, że za ich sprawą jako nasienników wszystko samo się przebuduje. Wiemy z obserwacji prowadzonych w Tatrach, że buki rosnące w pojedynkę mają niewiele pełnych nasion nadających się do kiełkowania. To niewątpliwe rezultat niskiego poziomu zapylenia. Pyłek buka jest ciężki i opada szybciej niż wszystkich pozostałych drzew tatrzańskich. Poza tym należy pamiętać, że buk jest klasycznym gatunkiem obcopylnym. W wyniku samozapylenia bardzo rzadko dochodzi do wykształcenia się pełnego nasiona. A gdy na dnie lasu będzie niewielka liczba nasion, należy liczyć się również z tym, że wszystkie zjedzą zwierzęta.

Wniosek jest jeden: sadźmy dużo buków, gdzie to tylko możliwe. W przeciwnym razie na rezultaty w postaci pięknych buczyn porastających tatrzańskie regle doczekamy się, ale w erze rozwoju budownictwa mieszkaniowego na Marsie.
Wiek męski
Uporawszy się z trudnościami wieku niemowlęcego, buki dążą we wzroście ku sklepieniu lasu. Zanim osiągną wysokość trzydziestu kilku metrów, większość zginie. W optymalnych warunkach, jakie stwarzają gleby zasobne w składniki mineralne, i tak będą dominować liczebnie nad pozostałymi drzewami.

Początkowo buk rośnie powoli, dopiero z wiekiem jego przyrost wzmaga się, kulminację osiąga między 30 a 50 rokiem życia, później słabnie, a w wieku ok. 150 lat ustaje. Buk dożywa nawet 300 lat.

Kolejna ważna informacja jest taka, że buk wytwarza gęstą koronę i może rosnąć w silnym zwarciu, przeto wywiera bardzo silny wpływ na glebę, ponieważ ją ocienia. Zasila ją też obficie w ściółkę, która na ogół dobrze się rozkłada i daje żyzną próchnicę. Liście buka zawierają dużo soli wapnia, stąd wpływ buka na glebę jest zazwyczaj korzystny, gdyż procesy bielicowania są ustawicznie hamowane. Jednak ocieniając glebę, pośród wszystkich drzew, jakie spotkać można w Tatrach, buk w największym stopniu kształtuje życie mieszkańców lasu. Większość z nich dostosowała rytm swojego życia do buka. Na przykład w skład runa wchodzi szereg gatunków roślin, których część zakwita, zanim rozwiną się liście w koronach drzew, a więc w okresie dobrego oświetlenia oraz korzystnych warunków klimatycznych (głównie termicznych) panujących na dnie lasu. Warto wspomnieć, że okres zalegania pokrywy śnieżnej w buczynie jest prawie o miesiąc krótszy niż w położonej na tej samej wysokości świerczynie namorenowej oraz o dwa do trzech miesięcy krótszy niż na siedlisku świerkowego boru górnoreglowego. Rośliny runa, które zakwitają w takich warunkach, nazywane są geofitami wiosennymi. Wśród nich należy wymienić żywca gruczołowatego, kwitnącego na purpurowo, oraz zawilca gajowego kwitnącego na biało.

Cenny i wymagający

Buk ma duże wymagania pod względem gleby i klimatu. Jest to drzewo klimatu umiarkowanego o charakterze oceanicznym. Klimatu kontynentalnego nie znosi, cierpi od silnych mrozów, a nawet ginie, szkodzą mu również późne przymrozki wiosenne. W Karpatach Wschodnich jednak lasy bukowe wytrzymują przez krótki okres temperatury nawet do -35 stopni Celsjusza, a uszkodzenia powodować mogą słabsze, ale długo utrzymujące się mrozy. Buk lubi wilgotność umiarkowaną, ale dość znaczną, najlepiej odpowiada mu roczna suma opadów w granicach 600—1200 mm. Rośnie na glebach dobrych, próchnicznych i zasobnych w sole mineralne, najlepiej na świeżych lub słabo wilgotnych, gliniastych lub gliniasto-piaszczystych. Często występuje na glebach wapiennych, ale zasobność gleby w wapń nie jest warunkiem niezbędnym do dobrego wzrostu. Nie odpowiadają mu gleby ubogie, suche, jak również stale podmokłe.

Buk to drzewo niezwykle cenne – odznacza się największą produkcją masy wśród drzew liściastych polskich lasów. Jeden stuletni buk, który wytworzył 800 tysięcy liści o powierzchni fotosyntetycznej 1600 metrów kwadratowych, w całym okresie rozwoju pobrał z powietrza około 12,5 miliona metrów sześciennych dwutlenku węgla i wydzielił odpowiednią ilość czystego tlenu. W tej produkcji może go zastąpić aż 1700 młodych buków o średnicy korony około 2 metrów. A więc sadźmy buki i dbajmy o te, które rosną.

Tomasz Skrzydłowski
   Beata Słama


Systematyka
  Buk zwyczajny – Fagus sylvatica
  królestwo – rośliny
  gromada – okrytonasienne
  klasa – Rosopsida
  rząd – bukowce
  rodzina – bukowate
  rodzaj – buk

 

1 2 
strona: 2/2    1 2 
«« Powrót do listy
    Drukuj     Wyślij znajomemu    Ilość odwiedzin   11178

POZNAJ TATRY Copyright © MATinternet s.c. - Z-NE.PL - ZAKOPANE 1999-2024  ::  13704743 odwiedzin od 2007-01-09   ONLINE: 6